کتاب «عاشورا در اندیشه مسلمانان» به بررسی واقعه عاشورا، مهمترین رخداد تاریخ اسلام میپردازد که بر بستر امامت شکل گرفته و بازتاب گستردهای در گفتمان سیاسی، کلامی و فقهی مسلمانان داشته است. نویسنده با تمرکز بر قرائتهای متفاوت و گاه متضاد عاشورا، تلاش کرده است دستهبندی جدیدی از خوانشهای موجود ارائه دهد و تأثیر گرایشهای سیاسی، مبانی فکری و گفتمان حاکم هر عصر بر تفسیر این واقعه را روشن سازد.
کتاب با بررسی متون تاریخی، مقاتل، آثار شاعران و نویسندگان و تحلیل دیدگاه فقیهان و متکلمان، به بازنمایی گستردهای از قرائتهای عاشورا پرداخته است. در این مسیر، نویسنده نمونههایی از دیدگاههای مخالف و موافق حرکت امام حسین(ع) را تحلیل و ارائه کرده و تلاش دارد تا تصویر جامعی از نقش عاشورا در شکلگیری تفکر سیاسی و کلامی مسلمانان ارائه دهد. بررسی نظریههای مهم در فلسفه قیام حسینی و طبقهبندی قرائتها در طول تاریخ، از ویژگیهای شاخص این اثر است.
یافتههای پژوهش نشان میدهد که قرائتهای سیاسی از حرکت امام حسین(ع) در قرنهای اول و دوم رواج داشته، اما از اواخر قرن دوم، با تحولات فکری و کلامی، قرائتهای کلامی نیز در میان شیعه و اهل سنت شکل گرفت. از قرن سوم به بعد، قرائتهای عامیانه و اسطورهای تحت تأثیر جریان قصهگویان توسعه یافت. بازگشت مجدد به قرائت سیاسی و نقد قرائتهای کلامی و اسطورهای، زمینه جدال فکری میان شیعه و اهلسنت و حتی در میان روشنفکران را فراهم کرده است. این کتاب با تحلیل سیر تاریخی و فکری قرائتها، منبعی ارزشمند برای پژوهشگران، دانشجویان و علاقهمندان به تاریخ و کلام عاشورا محسوب میشود.
