کتاب «خیال از نظر ابنسینا و صدرالمتألهین»، اثری پژوهشی در حوزه فلسفه اسلامی است که به بررسی یکی از مهمترین مباحث مشترک و محل اختلاف در معرفتشناسی، هستیشناسی و انسانشناسی میپردازد: ماهیت و حقیقت خیال. نویسنده با رویکردی تحلیلی، دیدگاههای دو فیلسوف بزرگ، ابنسینا و ملاصدرا، را در باب مادی یا مجرد بودن خیال بررسی کرده و تلاش کرده است تصویری روشن و جامع از این مسئله فلسفی ارائه دهد.
این اثر بهصورت نظاممند دیدگاههای فلسفی درباره قوه خیال را واکاوی میکند؛ از تعریف مفاهیم بنیادینی چون ماده، مجرد، جسم و خیال گرفته تا تاریخچهای از طرح این بحث در سنت اسلامی. کتاب در پنج فصل تنظیم شده است: در فصل نخست مفاهیم کلیدی و پیشینه مبحث ارائه میشود؛ در فصل دوم، جایگاه خیال در معرفتشناسی و نقش آن در فرآیند ادراک بررسی شده و استدلالهای ابنسینا درباره مادی بودن خیال در کنار براهین ملاصدرا بر تجرد آن نقد و تحلیل میشود. فصل سوم به هستیشناسی عالم خیال اختصاص دارد و جایگاه آن میان عالم عقول و طبیعت توضیح داده میشود. در فصل چهارم، مراتب سیر معنوی انسان و نقش مرتبه مثالی نفس، بهویژه در حکمت صدرا، بحث میشود. نهایتاً فصل پنجم به آثار و نتایج پذیرش تجرد خیال میپردازد: از خداشناسی و معاد جسمانی گرفته تا برزخ، الهامات، تجربههای دینی، رؤیاهای صادق و حتی تجرد نفوس حیوانی. خواننده با مطالعه کتاب با نقطهاختلاف دقیق میان دو مکتب و نیز تلاش نویسنده برای ایجاد تقریر و جمعبندی روشن میان آراء آنان آشنا میشود.
این کتاب با توجه به روش تحلیلی و ساختار منظم، جایگاه قابلتوجهی در پژوهشهای معاصر فلسفه اسلامی دارد، و بهویژه برای کسانی که به تطبیق آرای ابنسینا و ملاصدرا علاقهمندند منبعی سودمند محسوب میشود. این کتاب برای دانشجویان فلسفه اسلامی، پژوهشگران حکمت مشاء و حکمت متعالیه، و تمام علاقهمندان به مباحث ادراک و عالم مثال، اثری ارزشمند و قابل توصیه است.
