کتاب «اخلاق و اقتصاد در قرآن»، اثر پژوهشی در حوزه اقتصاد اسلامی و اخلاق قرآنی است که به بررسی ارتباط میان ارزشهای اخلاقی در آموزههای قرآن کریم و اصول و مقولات اقتصادی میپردازد. موضوع بنیادی این کتاب تلاش برای پاسخ به این پرسش است که چگونه میتوان ارتباط میان اخلاق و اقتصاد را براساس آیات قرآن ترسیم کرد و این رابطه چه تبعاتی برای فهم نظام اقتصادی اسلامی خواهد داشت؛ بهگونهای که پرسشهای اساسی درباره چگونگی تعامل میان بایدها و هستها در هر دو حوزه را مطرح کند. فرضیه اصلی کتاب آن است که برای بررسی این ارتباط، باید منطق نظاممند معرفتهای اقتصادی را ارائه کرد تا بتوان پیوند میان اخلاق و اقتصاد را در چهار گستره مفهومی بررسی نمود.
نویسنده، مباحث را از سطح مقدماتی آغاز میکند و تلاش دارد نشان دهد اقتصاد نمیتواند از اخلاق جدا باشد؛ چراکه تصمیمها، رفتارها و ساختارهای اقتصادی در زندگی بشر تحت تأثیر ارزشها و هنجارهای اخلاقی قرار دارند. به همین دلیل مطالعات کتاب با تبیین گسترههای مختلف اقتصاد (مانند فلسفه اقتصاد، علم اقتصاد و ساختارهای اقتصادی) و اخلاق (از فرااخلاق تا اخلاق توصیفی و تربیت اخلاقی) همراه است تا چارچوبی نظری و تحلیلی برای بازخوانی آموزههای قرآنی فراهم آورد. در ادامه، نویسنده با روش تفسیر موضوعی-علمی و تحلیل آیات مرتبط، میکوشد مبانی فلسفی اخلاق اقتصادی قرآن را استخراج کند و نشان دهد که آموزههای اخلاقی قرآن نه فقط در سطح فردی بلکه در تنظیم رفتارها و نظامهای اقتصادی نیز اثرگذارند؛ از جمله در زمینههایی چون عدالت اقتصادی، تعاون، پرهیز از ربا و تاکید بر قسط و انصاف.
اثر حاضر را میتوان یکی از منابع مهم برای فهم نظریه اقتصاد اسلامی از منظر قرآن و اخلاق دانست که زمینه را برای مباحث تخصصیتر در اقتصاد اسلامی فراهم میکند. ارزش این کتاب در آن است که ارتباط اخلاق و اقتصاد را نه بهصورت پراکنده بلکه با رویکرد نظاممند بررسی میکند و به این ترتیب میتواند مبنایی برای تحقیقهای آتی در حوزه اقتصاد اسلامی باشد؛ بهویژه برای پژوهشگران، دانشجویان و متخصصان اقتصاد اسلامی، علوم قرآنی و فلسفه اخلاق که به دنبال درک عمیقتر از اسلام، ارزشهای اخلاقی و نظام اقتصادی هستند.
