کتاب «گفتگوی سیاسی با مخالفان در سیره معصومان(ع)» اثری پژوهشی در حوزه تاریخ سیاسی اسلام و سیره اهلبیت است که با رویکردی مستند و روشمند، به بررسی گفتوگوها و تعاملات سیاسی پیامبر اسلام(ص) و ائمه معصومان(ع) با مخالفان و دشمنان میپردازد. اثر حاضر با تمرکز بر نمونههای تاریخی شاخص، از صلح حدیبیه تا سیره حکومتی و سیاسی امیرمؤمنان(ع)، تلاش دارد الگویی معتبر از رفتار سیاسی معصومان ارائه دهد.
محور اصلی کتاب، تحلیل چرایی، چگونگی و مبانی گفتوگوی سیاسی در سیره معصومان است. نویسنده با بررسی دقیق منابع دستاول تاریخی و حدیثی، ابتدا به سنجش اعتبار گزارشها پرداخته و سپس بر اساس دادههای معتبر، الگوهای رفتاری معصومان را استخراج کرده است. صلح حدیبیه به عنوان برجستهترین نمونه مذاکره سیاسی پیامبر(ص) با دشمن، به تفصیل تحلیل شده و امتیازدهیها و امتیازگیریهای آن تبیین گردیده است. همچنین، تعاملات سیاسی امام علی(ع) با مخالفان داخلی و خارجی و گفتوگوهای امام حسین(ع) با عمر بن سعد، به عنوان نمونههایی از مواجهه سیاسی در شرایط متفاوت تاریخی بررسی شدهاند. کتاب، گفتوگوهای سیاسی معصومان را به دو گونه تعاملی و غیرتعاملی تقسیم میکند و نشان میدهد که این گفتوگوها همواره تابع شرایط زمان، مکان و تشخیص پیشوای جامعه اسلامی بودهاند.
این اثر از نظر علمی، خلأی مهم در مطالعات سیره سیاسی اهلبیت را پوشش میدهد و بهویژه برای مباحث فقه سیاسی و تصمیمسازی در نظام سیاسی اسلامی اهمیت دارد. نقطه قوت کتاب، رویکرد تحلیلی مبتنی بر نقد اسناد تاریخی و پرهیز از برداشتهای سطحی یا امروزیسازی نادرست مفاهیم مذاکره و گفتوگو است. کتاب میتواند برای پژوهشگران تاریخ اسلام، دانشجویان علوم سیاسی و فقه سیاسی، و همچنین سیاستگذاران و علاقهمندان به الگوهای دینی در مدیریت تعارضات سیاسی، منبعی قابل اتکا و الهامبخش باشد؛ اثری که نشان میدهد گفتوگو در سنت معصومان، نه از سر ضعف، بلکه ابزاری آگاهانه برای تحقق اهداف الهی و حفظ مصالح امت بوده است.
