كتاب الفصول المهمة درباره زندگانى دوازده امام و از ابن صباغ مالكى نویسنده سنى مذهب قرن نهم است. این كتاب براى هر امام فصلى گشوده و با عناوینى مشخص، مطالب ویژه هر امام مورد بررسى قرار گرفته است.
انگیزه نگارش
نویسنده انگیزه خود از این تألیف را درخواست دوستان خویش و به منظور تكفیر گناهان گذشته بیان مى كند.
تعبیر ابن صباغ مالكى از امامان شیعه و القابى كه براى ایشان ذكر مى كند مانند نویسندگان شیعى است. او با ذكر نام امام و لقب مشهور وى مشخص مى كند كه وى چندمین امام است. البته عنوان دهى این كتاب از« كشف الغمة» گرفته شده است زیرا اربلى نیز در آغاز بررسى زندگى هر امام به همین نحو گزارش مى كند.
وى پیش از بحث از زندگى امامان، به این سئوال كه اهل بیت چه كسانى هستند پاسخ داده است. گزارشهاى این كتاب در بخش مربوط به مخالفتهاى معاویه و اصحاب جمل تاریخى است هر چند منابع را مشخص نكرده است.
روش تألیف
نویسنده پس از نقل مطالب از اشعار نیز بهره گرفته و در موضوع سخن، اشعارى نقل مى كند. او برخى از مطالب فرا تاریخى را نیز نقل مى كند كه در این موارد تحت تأثیر منابعى است كه از آنها استفاده كرده است. براى نمونه از كتاب« معالم العترة النبویة» محمد بن عبد العزیز جنابذى( م. 611)، یارى جبرئیل و كمك وى در روز احد نسبت به امام على را گزارش مى كند. چنان كه از مسعودى در شرح مقامات حریرى مطلبى را نقل كرده كه هنگام هجرت پیامبر با ابوبكر به مدینه، درختى در لب غار روئید.
جلد نخست از چاپ دو جلدى فصول المهمة اختصاص به شرح حال امام على( ع) دارد. او مناقب آن حضرت را مانند شیعیان گزارش كرده و در عین حال هنگام توضیح حدیث غدیر مىنویسد معنى حدیث این است كه: من كنت ناصره او حمیمه او صدیقه فان علیا یكون كذلك.
برخى از دیدگاههاى طرح شده در این كتاب با دیدگاههاى مرسوم نویسندگان شیعه همخوان نیست. مانند ازدواج عمر با ام كلثوم و گزارش اختلاف میان امام حسن مجتبى با امیرالمومنین( علیهما السلام).
منابع كتاب
در نگاه اولیه چنین به نظر مى رسد كه ابن صباغ مالكى به صورت گسترده از منابع شیعى استفاده كرده ولى با مقایسه منابع ارائه شده در این كتاب به این نتیجه مى رسیم كه منبع عمده وى در نقل گزارشهاى شیعى، كتاب« كشف الغمة» اربلى بوده و منابعى كه ابن صباغ یاد مى كند همان منابعى است كه اربلى در كشف الغمة ذكر كرده است. ابن صباغ از منبع اصلى خویش به هیچ عنوان یاد نكرده و تلاش مى نماید آن را به عنوان مسئله اى سرّى پوشیده دارد و به خواننده چنین القا مى كند كه به منابع مذكور در كتاب به صورت مستقیم دسترسى داشته و حال آن كه چنین نیست و این موارد را به واسطه كتاب« كشف الغمة» یاد مى كند؛ زیرا ساختار كتاب« الفصول المهمة» همان ساختار كتاب« كشف الغمة» است. به طور كلى حجم مطالب منقول از كشف الغمة در كتاب الفصول المهمة، حدود هشتاد درصد است.
برخى منابع كه در كشف الغمة نیست مانند: درر السمطین زرندى( م 750)، طبقات( الشافعیة) الكبرى، سبكى( م 771)، مناقب الامام الشافعى نوشته بیهقى( م. 458)،
