ابو دجانه قبل از بعثت در طایفه بنی سلیم از قبیله خزرج در شهر یثرب (مدینه امروزی) به دنیا آمد. در سال 12 بعثت در پیمان عقبه دوم با پیامبر بیعت کرد و از یثربی‌های پیشگام در اسلام بود. او در یثرب همراه سعد بن معاذ به مبارزه با بت پرستی برخاست و بت‌های قبیله بنی ساعده را در هم کوبید. بعد از هجرت پیامبر به مدینه، هنگام مراسم برادری اسلامی، پیامبر بین او و عتبه بن غزوان پیمان برادری استوار کرد.
ابو دجانه در همه جنگ‌های زمان پیامبر شرکت کرد و از دلیران جنگ به شمار می‌آمد و در هنگام جنگ‌ها دستمالی (عصابه) سرخ بر سر می‌بست و به عنوان ضرب‌المثل فرود آمدن مرگ شده بود.
پس از پیروزی مسلمانان بر یهودیان بنی نضیر، پیامبر اموال آنها را تنها بین مهاجران قسمت کرد و به انصار چیزی نبخشید، به جز به ابو دجانه و سهل بن حنیف که فقیر بودند. در جنگ احد علی بن ابی طالب و ابو دجانه تنها کسانی بودند که بعد از فرار کردن مسلمانان همراه پیامبر ماندند و از او دفاع کردند که آیه 151 سوره آل عمران در مورد این سخن می‌گوید.
در این جنگ پیامبر(ص) شمشیری به او بخشید، که ابو دجانه آنقدر با این شمشیر جنگ کرد که تیغه‌اش خم شد. بر اساس روایات شیعه، با اینکه پیامبر(ص) در جنگ احد بیعتش را از ابو دجانه برداشت و به او اجازه ترک صحنه جنگ داد، اما او دفاع از پیامبر(ص) را رها نکرد و با پیامبر بیعت کرد که تا سر حد مرگ بجنگد.
