کتاب «دانش صرف»، از مجموعه متون درسیِ دفتر تدوین متون حوزه علمیه قم است و در رده کتابهای میانی آموزش صرف قرار میگیرد. این اثر پاسخی است به نیاز نظام آموزشی جدید حوزههای علمیه برای تولید متونی منسجم، دقیق و کاربردی در علوم ادبی. مؤلفان با اتکا به میراث کهن صرف، آثار معتبر قدما، و تجربه چندینساله در تدریس، کوشیدهاند تا مباحث این علم را بهصورت مرحلهبندیشده، روشن و همراه با مثالهای متعدد عرضه کنند؛ از جمله تعریف علم صرف، موضوع آن، فایده، تاریخچه، ابواب مجرد و مزید، تغییرات لفظی، و مباحث گسترده مربوط به اسم.
این کتاب بهسبب داشتن متن فارسی روان و محتوای کامل، برای دو گروه مفید است: نخست، دانشپژوهانی که تاکنون با ادبیات عرب ارتباطی نداشتهاند؛ دوم، افرادی که بهدنبال فراگیری نکات دقیق و کاربردی در حوزه صرف هستند. ساختار آموزشی کتاب نیز به این مقصود کمک میکند: هر درس با بیان هدف آموزشی آغاز میشود، سپس متن اصلی و نکات فارسی شرحدهنده، همراه پاورقیهای توضیحی، تمرینها و پرسشهای تحقیق آورده شده است تا یادگیری فعال و ممارست عملی در دانشپژوه شکل بگیرد.
وجه امتیاز کتاب در مقایسه با بسیاری از متون سنتی صرف، روشمند بودن ارائه مباحث و کاربردیسازی قواعد است؛ بهگونهای که مباحث اصلی، از ساختمان کلمه و وزن گرفته تا اعلال، ادغام، همزه، ابواب ثلاثی و رباعی، تقسیمات اسم، مشتقات، جمعها و… در یک نظام پیوسته طرح شدهاند. افزودهشدن بخشهایی مانند «مطالعه و تحقیق»، و پیونددهی قواعد با آیات قرآن و روایات، باعث شده که فراگیر علاوه بر تسلط فنی بر تغییرات کلمات، با کاربردهای واقعی و معنایی صرف در متون دین نیز آشنا شود. به این ترتیب، کتاب دانش صرف، هم منبع آموزشی پایه برای مبتدیان است و هم مرجع دقیق و قابل اعتماد برای علاقهمندان مباحث پیشرفتهتر صرف.