کتاب «شرح مفردات نهجالبلاغه: کتاب الألف»، اثری پژوهشی در حوزه زبان و ادبیات عرب است که با هدف تبیین معنای واژگان و ظرایف بلاغی نهجالبلاغه تدوین شده است. نهجالبلاغه، که پس از قرآن کریم از مهمترین میراث مکتوب زبان عربی و یکی از متون بنیادین اندیشه اسلامی به شمار میرود، همواره مورد توجه علما و ادبپژوهان بوده؛ زیرا در اوج استحکام لفظی، زیبایی ساختاری و عمق معنایی قرار دارد و بخشی از اصالت و ظرفیت زبان عربی از خلال خطبهها، نامهها و حکمتهای آن شناخته میشود. این کتاب ارزشمند به دلیل ترکیب استدلالهای دقیق، احساسات تأثیرگذار و اشارات بلند توحیدی و اخلاقی، جایگاهی یگانه در تاریخ فرهنگ اسلامی دارد.
مؤلف به شرح حدود هزار واژه منتخب از نهجالبلاغه پرداخته و آنها را براساس ترتیب الفبایی سامان داده است. جلد نخست که به واژگان مربوط به حرف «الف» اختصاص دارد، واژهها را نه صرفاً در معناشناسی لغوی، بلکه با تکیه بر تحلیل بلاغی، کاربردی و بافت معنایی آنها در متن نهجالبلاغه بررسی میکند. این شیوه باعث میشود خواننده به درکی دقیقتر از لایههای زبانی متن دست یابد و بتواند ارتباط میان واژه، جمله و مقصود خطابی را بهتر تشخیص دهد. توضیحات ارائه شده جنبه آموزشی و پژوهشی دارد و برای دانشجویان ادبیات عرب، محققان مطالعات نهجالبلاغه و علاقهمندان زبان قرآن قابل استفاده است.
این مجموعه از جهت توجه اختصاصی به مفردات و رویکرد بلاغتمحور، اثری قابل اعتنا در میان منابع شرح نهجالبلاغه محسوب میشود. کتاب با ایجاد امکان فهم جزئیات ادبی متن، خواننده را به لایههای عمیقتری از پیامهای اعتقادی، اخلاقی و معرفتی نهجالبلاغه رهنمون میسازد. همچنین به دلیل ساختار الفبایی و ارائه توضیحات موجز اما تخصصی، منبعی کاربردی برای پژوهشگران و واعظان و مخاطبانی است که درک دقیق از واژگان را مقدمه فهم مباحث معرفتی و کلامی نهجالبلاغه میدانند.
