بی گمان بنیادی ترین و درخشان ترین رکن معرفت دینی را می توان عقائد و معارف نظری دین دانست. به همین جهت در میان علوم اسلامی علم کلام به عنوان دانشی که استنباط، تبیین، تنظیم، اثبات و دفاع از آموزه های معرفتی دین را عهده دار گشته، همواره مورد توجه اندیشمندان مسلمان قرار داشته است.
یکی از مسائل مهم در تاریخ کلام اسلامی جایگاه عقل در منظومه معرفت دینی است و پذیرش یا ردّ عقل به عنوان یکی از منابع اعتقادی و دینی تأثیر بسیاری در یک نظام اعتقادی خواهد داشت. تحلیل دقیق اختلافات نخستین جریان های فکری جهان اسلام نیز نشان می‌دهد که ریشه بسیاری از این اختلافات به همین بحث برمی‌گردد؛ متکلمان مسلمان مانند قدریه، جهمیه و معتزلیان با تکیه بر عقل به تأویل متون دینی پرداخته و نظام کلامی جدیدی ارائه کرده‌اند.
کتاب «معنا و منزلت عقل در کلام امامیه» که حاصل یک پژوهش است و رویکردی تاریخ کلامی دارد به بررسی تحولات اندیشه امامیه در مسئله عقل در پنج سده نخست می پردازد و تلاش دارد تا دیدگاه امامیه درباره عقل در پنج سده نخست با توجه به دو نقطه عطف؛ یعنی شکل‌گیری متکلمان در اواخر سده نخست و نخستین تعاملات و تأثیر و تأثرات امامیه و معتزله در اواخر سده سوم، را تبیین نماید.
کتاب نامبرده در چهار فصل به قرار ذیل تالیف شده است:
فصل اول: کلیات و مفاهیم
فصل دوم: ریشه‌ها و سرچشمه‌های عقلانیت شیعی (از آغاز تا پایان سده نخست)
فصل سوم: ظهور متکلمان و تأثیر آن در عقل‌گرایی امامیه (سده دوم هجری)
فصل چهارم:خیزش نوین کلام امامیه در سده چهارم و تعامل عقل‌گرایی امامیه و معتزله
